Ανοίγεις την τηλεόραση και συναντάς ένα σωρό εκπομπές για το πώς να αλλάξεις την εξωτερική σου εμφάνιση, πώς να δείχνεις πιο ελκυστικός, πώς να είσαι πιο ‘’in fashion’’ και γενικά πώς να σου μάθουν να γίνεις κάτι άλλο από αυτό που είσαι. Και μετά ανοίγεις τα social media (Instagram, Facebook) και συναντάς τόσο αψεγάδιαστους ανθρώπους, που έχουν επενδύσει τόσα πολλά για την εικόνα τους… για την εικόνα εαυτού τους… και αναρωτιέσαι αν είσαι αρκετά καλός και όμορφος για να μπορέσεις και ‘συ να συγκεντρώσεις όλα αυτά τα θετικά σχόλια και την αποδοχή. Κοιτιέσαι λοιπόν και ξανακοιτιέσαι στον καθρέφτη και τελικά εντοπίζεις κυρίως μόνο ψεγάδια και ελαττώματα: « Η κοιλιά μου είναι πλαδαρή, τα πόδια μου είναι χοντρά, η μύτη μου είναι μεγάλη, το στόμα μου είναι μικρό…». Είναι όμως πραγματικά όλα αυτά που πιστεύεις για την εικόνα του σώματός σου;
Τελικά τί είναι η εικόνα σώματος;
Εικόνα σώματος είναι η στάση που έχουμε απέναντι στο σώμα μας και η αντίληψή μας γι’αυτό. Οι στάσεις μπορεί να είναι θετικές ή αρνητικές και για την διαμόρφωσή τους σημαντικό ρόλο παίζουν η οικογένεια, οι φίλοι, το περιβάλλον και τα πράγματα γύρω μας. Οι στάσεις αυτές μπορούν να παρατηρηθούν στο πώς εκφραζόμαστε στον εαυτό μας για το σώμα μας, αν το φροντίζουμε και πώς αισθανόμαστε όταν οι άλλοι μιλάνε γι’αυτό.
Πώς μπορεί να χτιστεί μία αρνητική εικόνα σώματος;
Γονείς οι οποίοι εκφράζουν αρνητικά σχόλια για την εμφάνιση του παιδιού τους, οδηγούν το παιδί στην σκέψη πως τους απογοητεύει και έτσι το σώμα μετατρέπεται σε ένα αντικείμενο που συγκεντρώνει αρνητικά χαρακτηριστικά που του αποτρέπει την σύνδεση με τους γονείς. Έτσι λοιπόν, κάποιες φορές το παιδί προσπαθεί να εξισορροπήσει αυτή την απόρριψη με μεθόδους ελέγχου και συχνά τιμωρητικές, όπως αυστηρές δίαιτες ή υπεργύμναση.
Επίσης σημαντικό ρόλο φαίνεται να παίζουν οι φίλοι, καθώς η αποδοχή ή η απόρριψη από τους συνομηλίκους συνδέεται με τον βαθμό δυσαρέσκειας που αντλεί το παιδί από την εικόνα του σώματος του. Φαίνεται πως στις ομάδες συνομηλίκων γίνεται συχνά συζήτηση για το βάρος και την εμφάνιση, οδηγώντας κυρίως τους εφήβους να μην είναι ποτέ ικανοποιημένοι με την σωματική τους εμφάνιση.
Με την σειρά τους τα μέσα μαζική ενημέρωσης και κοινωνικής δικτύωσης προβάλουν όλο και πιο συχνά αδύνατα σώματα ανδρών και γυναικών ως ιδανικό και παράγουν την κοινωνική σύγκριση. Έτσι, άνθρωποι που εκτίθενται σε εικόνες όπου προβάλλονται υψηλά πρότυπα ελκυστικότητας (όμορφα, λεπτά και καλλίγραμμα σώματα) συγκρίνονται με αυτά και εμφανίζουν δυσαρέσκεια από την εικόνας τους, με αποτέλεσμα πολύ συχνά να οδηγούνται σε συμπεριφορές ελέγχου του βάρους (δίαιτες, υπερβολική εκγύμναση, χρήση καθαρτικών κ.α.) και σε πιθανή ανάπτυξη διατροφικών διαταραχών.
Κάθε ένας επομένως έχοντας την αντίληψη της πραγματικής εικόνας του εαυτού του, προσπαθεί να φτάσει στον ιδανικό εαυτό που πρέπει να είναι και όταν κάτι τέτοιο δεν επιτυγχάνεται εμφανίζονται συναισθήματα αποτυχίας και απογοήτευσης, επηρεάζοντας σε μεγάλο βαθμό και την αυτοεκτίμηση του.
Πώς η αρνητική εικόνα σώματος οδηγεί σε διατροφικές διαταραχές;
Η αρνητική εικόνα σώματος και η χαμηλή αυτοεκτίμηση έχουν προταθεί ως βασικά στοιχεία στις διατροφικές διαταραχές. Τα άτομα με αρνητική εικόνα εαυτού επηρεάζονται περισσότερο από εξωτερικά ερεθίσματα, τα οποία πυροδοτούν τις αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό και τις αρνητικές σκέψεις οδηγώντας με την σειρά τους σε αρνητικά συναισθήματα, τα οποία συνδέονται με διατροφικές συμπεριφορές. Εν συνεχεία η ίδια η διατροφική συμπεριφορά συνδέεται με εκ νέου αρνητικές σκέψεις και συναισθήματα, οδηγώντας το άτομο σε έναν φαύλο κύκλο. Έτσι το φαγητό γίνεται καλό αλλά και κακό παρέχοντας αρχικά αίσθημα ανακούφισης αλλά εν συνεχεία ενοχής και ντροπής.
Ο φαύλος κύκλος των διατροφικών διαταραχών:
Η αρνητική εικόνα σώματος εκδηλώνεται στις διατροφικές διαταραχές ως εξής: 1. διαστρέβλωση της αντίληψης του μεγέθους του σώματος, 2. γνωστική ή συναισθηματική διαστρέβλωση (ακραία εκδήλωση αυτο-μομφής, παράλογες αντιλήψεις για το μέγεθος του σώματος), 3. συμπεριφορικές αντιδράσεις όπως αποφυγή ρουχισμού που αποκαλύπτει σημεία του σώματος και επιλογή αυτών που δεν καθιστούν ευδιάκριτο το σχήμα αλλά και το βάρος του σώματος, αποφυγή κοινωνικών περιστάσέων, περιορισμό φαγητού, τακτικό ζύγισμα κλπ.
Άλλαξε την αρνητική σου οπτική…
Δες το σώμα σου ως «όλον». Δεν είσαι μόνο τα μέρη του σώματος σου. Δεν είσαι μόνο το μικρό σου στόμα και η φουσκωτή σου κοιλιά. Είσαι και όλα τα υπόλοιπα, που αν εστιάσεις σε όλα αυτά μαζί, θα δεις πως τελικά είσαι καλύτερος από όσο νόμιζες.
Εκθέσου στην εικόνα του σώματος σου. Κοίταξε τον εαυτό σου σε έναν ολόσωμο καθρέφτη φορώντας ρούχα που να αναδεικνύουν την σιλουέτα σου και προσπάθησε να αναγνωρίσεις τα θετικά της ολότητας του.
Το σώμα σου κρύβει την ιστορία της ζωής σου. Το σώμα σου δεν είναι ένα αντικείμενο που πρέπει να ελέγξεις, αλλά είναι ένας οργανισμός με πολύτιμες λειτουργίες και ικανότητες. Αυτός ο οργανισμός είναι δικός σου και έχει από πίσω μία ιστορία. Προσπάθησε να την ανακαλέσεις και να την αφουγκραστείς.
Το σώμα σου δεν ευθύνεται για τα άσχημα γεγονότα της ζωής σου. Πολλές φορές μπορεί να σκέφτεσαι πως «Αν παχύνω δείχνω χάλια. Δεν μπορώ να βγω έξω, να κάνω πράγματα, να πάω διακοπές ή να βρω σύντροφο, εκτός αν είμαι λεπτή», αναγνώρισε πως δεν είναι το σώμα σου αυτό που σε εμποδίζει, αλλά η δική σου οπτική σε αυτό.